Abdest nedir, nasıl alınır?

Abdest nedir nasıl alınır farzları sünnetleri ve abdesti bozan durumlar

0 17 2 dakika okuma süresi

Abdest )آب دست

Farsça “su” anlamındaki ab ile “el” anlamındaki dest kelimelerinden oluşan bu birleşik kelime (âb-ı dest) “el suyu” demektir. Arapça karşılığı “güzel, parlak ve temiz olmak” anlamındaki vadāe kökünden türeyen vududur )الوضوء(

Fıkıh terimi olarak manevi temizliğin gerekli görüldüğü bazı ibadet ve amellerin yerine getirilmesinden önce su ile yapılan dinî temizlik.

Manevi kirlilik haline hades; abdest almayı gerektiren duruma hades-i asgar (küçük kirlilik), gusül almayı gerektiren duruma da hades-i ekber (büyük kirlilik) denir. Buna bağlı olarak abdeste tahåret-i sugră (küçük temizlik), gusule tahåret-i kübra (büyük temizlik) adı verilir (bk. hades; taharet). Abdest her ne kadar günlük hayatta dış etkilere açık olan belli başlı organların yıkanmasıyla gerçekleşirse de esas olarak maddi olmaktan çok manevi bir temizlik ve arınmayı ifade eder. Maddi ve sınırlı bir varlık olan insanın, aşkın (müteal) ve zaman ve mekândan münezzeh olan yaratıcısı karşısında kulluk davranışını gösteren ibadetler gibi bu ibadetlerden bazılarının ifası için bir hazırlık sayılan abdest de sembolik bir mahiyet taşır. Namaz kılmak, tilavet secdesi yapmak, Kabe’yi tavaf etmek ve Kur’ân-ı Kerim’e dokunmak gibi ibadet ve fiiller için abdest almak şart (fara); kişinin zamanını abdestli geçirmek ya da cünüp iken gusül almadan yemek-içmek istediğinde, uyumadan önce ve her namaz için yeniden abdest alması ise müstehaptır.

Abdestte temizlik aracı sudur. Su bulunmadığı durumlarda toprakla teyemmüm yapılır (bk. teyemmüm).

Abdestin Farzları. Yüzü ve dirseklere kadar kolları yıkamak, başı mesh etmek, bileklere kadar ayakları yıkamak. Hanefiler’den farklı olarak Şafiler niyet ve tertibi, Hanbeliler tertibi ve organla rın ara verilmeden art arda yıkanmasıra (müvalat), Malikiler niyeti, organların ara verilmeden yıkanmasını ve yıkarken ovulmasını (tedlik) da farz kabul ederler. Şii mezheplerinden Zeydiyye’ye göre de ayakları yıkamak farz iken Ca’feriyye (İmâmiyye) mezhebi ayakların yıkanmayıp çıplak olarak üzerlerine meshedileceği görüşündedir.

Abdestin Sünnetleri. Besmele ile başlamak, önce elleri bileklere kadar yıkamak, ağıza ve buruna su vermek (mazmaza ve istinşăk), çift organlara önce sağdaki ile başlamak, her organı üçer defa yıkamak, kulakları ve boyunu meshetmek, misvak kullanmak (bk. misvak). Hanefiler, diğer üç mezhepte farz sayılan niyet, tertip, organları art arda yıkama ve ovmayı da sünnet kabul etmişlerdir.

Abdesti Bozan Şeyler. İdrar ve dışkı yollarından az da olsa bir şeyin çıkması; delme, kesme veya yara gibi sebeplerle deriden çıkan kan ve irin gibi bir şeyin çıktığı yerden taşarak etrafa yayılması (Şâfiller’e göre bununla abdest bozulmaz); ağız dolusu kusma, bayılma, delirme, uyuma, sarhoş olma (bk. cũnun, iğmá, sarhoş luk, uyku). Hanefiler dışındaki üç mezhebe göre namahrem kadın ile erkeğin tenlerinin birbirine değmesi de abdesti bozar. Ancak Maliki ve Hanbeliler cinsel arzu ile dokunulması halinde abdestin bozulacağını belirtirken Şafiler bunu şart koşmaz.

Abdest

Abdest, İslam’da manevi temizliğin sağlanması için su ile yapılan bir ibadettir. “Âb” (su) ve “dest” (el) kelimelerinin birleşimi ile oluşan bu terim, el suyu anlamına gelir. Fıkıh açısından, abdesti gerektiren durumlar hades (manevi kirlilik) olarak tanımlanır; hades-i asgar (küçük kirlilik) abdest, hades-i ekber (büyük kirlilik) ise gusül gerektirir.

Abdestin farzları arasında yüzün, dirseklere kadar kolların, başın meshedilmesi ve bileklere kadar ayakların yıkanması bulunur. Abdestin sünnetleri, niyet, organları art arda yıkama, sağdan başlama gibi uygulamaları içerir. Abdestin bozulmasına neden olan durumlar ise, idrar veya dışkı çıkışı, kan akması, uyuma, bayılma gibi hallerdir.

Su bulunmadığında ise teyemmüm yapılabilir. Abdest almak, ibadetlerin ifası için hazırlık niteliğinde olup, manevi bir arınmayı simgeler.

BENZER KONULAR: